IMMISA BAD-WEYNE AYAA ADUUNKA KA JIRA?

TIRADA BADDAHA ADUUNKA

Biyuhu waxa ay daboolaan ku dhawaad 71% oogada dhulka , dhammaan badahana waxaa loo arkaa Hal bad, oo u qaybsan shan badood, kuwaas oo kala ah: ^[1]

Badweynta Baasifigga

Waxaa lagu tiriyaa Badweynta Baasifigga (Af-Ingiriis : Pacific Ocean) oo bedkeedu dhan yahay 155,557,000 kilomitir laba jibaaran badda ugu weyn aduunka. Waxay ku fadhidaa 28% bedka guud ee dhulka, waxayna ku taal Galbeedka Hemisphere ee u dhexeeya Badweynta Koonfureed, Ustraaliya, iyo Aasiya, juquraafi ahaan baddaani waa mid muhiim ah iyadoo aan la fiirinayn badkeeda iyo weyninkeed, laakiin sababtoo ah waxay ahayd waddo taariikhi ah oo weyn oo sahaminta iyo socdaalka ah. ^[2]

Badweynta Barafka ah ee waqooyi

Waxaa loo tixgeliyaa Badweynta Barafka ah ee waqooyi (Ingiriisi: Badweynta Arctic) oo leh bedka 13,208,939 kiiloomitir laba jibaaran waa kan ugu yar shanta badood, waxaana gebi ahaanba ku wareegsan dhul; Waxaa ku hareereysan Waqooyiga Ameerika, gaar ahaan Eurasia, waxaana ku nool noocyo badan oo ka mid ah noolaha badda ee dabar-go’aya, sida: libaax badeedka, , nibiriga, iyo Diin badeedka ^[2]

Badda Koonfureed

Badweynta Koonfureed badkeedu waa 52,646,688 kilomitir oo laba jibbaaran, badweyntani waxay si buuxda ugu hareeraysan tahay Koonfurta dhulka oo dhan, waxaana ku nool sida la aaminsan yahay noocyo badan oo khatar ah, oo ay ku jiraan albatross, oo la aaminsan yahay inuu qaado nafta badmaaxiinta dhintay, sida lagu sheegay sheeko-xariiradii hore ^[2]

Badweynta Atlantic

Badweynta Atlantic oo bedkeedu yahay qiyaastii 106,400,000 oo kiiloomitir laba jibaaran, waa badda labaad ee ugu weyn adduunka. Waxay dabooshaa 22% oogada dhulka, waxayna ka kooban tahay 26% wadarta guud ee haadka biyaha ^[3]

Badweynta Hindiya

Badweynta Hindiya waa badda saddexaad ee ugu weyn adduunka; Waxay ka kooban tahay 20% biyaha dhulka, Badweynta Hindiyana waxaa waqooyi ka xiga dhulka qaarad u ekaha Hindiya, dhanka koonfureedna waxaa xad ka leh Badweynta Koonfureed, bari waxaa ka xiga Indochina, Jasiiradaha Sunda iyo Australia, galbeedkana Afrika. [3]

Kala sarraynta badaha marka loo eego bedka:

Marka loo eego bedka badaha waaweyn waxaa laga soo bilaaba badda ugu wayn ilaa ta ugu yar, sida soo socota: ^[4]

• Badweynta Baasifigga: Badweynta Baasifiga waa badweynta ugu weyn, bedkeeduna waa 168,723,000 oo kiiloomitir laba jibaaran, celcelis ahaan halka ugu hoosaysana ay gaadho waa 3,970 mitir.
• Badweynta Atlaantigga: Badweynta Atlaantigga waa badda labaad ee ugu weyn badweynta, bedkeeduna waa qiyaastii 85,133,000 oo kiiloomitir laba jibaaran, halka ugu qoto dheer ay gaarayso 8,380 mitir.
• Badweynta Hindiya: Badweynta Hindiya waa badda saddexaad ee ugu weyn badweynta, bedkeeduna waa 70,560,000 oo kilomitir oo laba jibbaaran, halka ugu hoosaysana ay gaadho ilaa 7,450 mitir.
• Badweynta Koonfureed: Badweynta Koonfureed waa badda afraad ee ugu weyn badweynta bed ahaan, bedkeedu waa qiyaastii 21,960,000 oo kilomitir oo laba jibbaaran, dhererkeeduna waa qiyaastii 3,270 mitir.
• Badweynta Barafka ah ee waqooyi: Badweyntaan waa badda ugu yar badweynta, bedkeeduna waa 15,558,000 oo kiiloomitir laba jibaaran, celcelis ahaan qoto dheerna waa 1,205 mitir.

Asalkii magaca badaha

Badaha dhulku magacyo kala duwan bay leeyihiin, hadaba maxay tahay sirta ka danbaysa magacayada kala duwan ee shanta badood:

• Badweynta Baasifiga: Asalkii magaca Badweynta Baasifiga waxa uu dib ugu noqonayaa sannadkii 1520-kii, markaasoo Badmareenkii Burtuqiisku Ferdinand Magellan ayaa ka soo tallaabay, wuxuuna helay biyihii deganaa, markaasuu u bixiyay magacan ^[5]
• Badweynta Atlaantigga: Magaca Badweynta Atlantic wuxuu ka yimid halyeeyadii hore ee Giriigga; Waxaa loola jeedaa Badda Atlas ^[6]
• Badweynta Hindiya: Badweynta Hindiya waxaa magacan loo bixiyay sababtoo ah waxaa loo isticmaali jiray marin ahaan dhul weynaha Hindiya, halkaasna looga sii gudbi jiray Aasiya iyo Koonfur Afrika inteeda kale ^[7]
• Badweynta Koonfureed: Koonfurta Badweynta waxaa loo bixiyay magacan sababtoo ah waxay ku fidsan tahay xeebta Antarctica ^[8]
• Badweynta Barafka ah ee waqooyi: Badweynta Barafka ah ee waqooyi waxaa magacan loo bixiyaa sababtoo ah waxay ku wareegsan tahay cirifka Waqooyi ee dunida. ^[9]

 Tixraacyada:

1. ^{↑ “Facts About the World’s Five Oceans”، thoughtco.com, Retrieved 2018-10-26. Edited.}
2. ^{^ أ ب ت “The World’s Biggest Oceans and Seas”، livescience.com, Retrieved 2018-10-26. Edited.}
3. ^{^ أ ب “Atlantic Ocean – Map & Details”, www.worldatlas.com,Retrieved 2018-10-26. Edited.}
4. ^{↑ “The Oceans Of The World By Size”, world atlas, Retrieved 2/9/2021. Edited.}
5. ^{↑ “How did the Pacific Ocean get its name?”, oceanservice.noaa, Retrieved 2/9/2021. Edited.}
6. ^{↑ “Atlantic Ocean”, britannica, Retrieved 2/9/2021. Edited.}
7. ^{↑ “Why is Indian Ocean named after India?”, topperlearning, Retrieved 2/9/2021. Edited.}
8. ^{↑ “How many oceans are there?”, oceanservice.noaa, Retrieved 2/9/2021. Edited.}
9. ^{↑ “The Arctic Ocean, explained”, nationalgeographic, Retrieved 2/9/2021. Edited.}